powrót

Partnerstwo miast

Agnieszka Kulazińska

W listopadzie zakończyła się realizacja najnowszego przedsięwzięcia "Miasto Binarne - utopia i rzeczywistość". Projekt ten nie „rozliczał” historii, nie wychodził od klisz dotyczących miasta. Z WARSZAWY DO ŁODZI: Cezary Bodzianowski, Agnieszka Chojnacka, Wojciech Gilewicz, Katarzyna Kowalska, Konrad Kuzyszyn, Latająca galeria szu szu, Anna Leśniak, Artur Malewski, Anna Orlikowska, Anita Pasikowska, Igor Przybylski, Wiktor Polak, Twożywo, Wspólnota Leeeżeć.26.01.2007, godz. 19.00. Wystawa czynna do 16.02.07

Łódzka Galeria Manhattan już od kilku lat zajmuje się badaniem przestrzeni miejskiej Łodzi. Realizując kolejne artystyczne projekty stara się określić współczesne oblicze miasta. Odpowiedzieć na pytania trudne, wynikające z historii miejsca, stereotypowego myślenia o nim.

W listopadzie zakończyła się realizacja najnowszego przedsięwzięcia "Miasto Binarne - utopia i rzeczywistość". Projekt ten nie „rozliczał” historii, nie wychodził od klisz dotyczących miasta. Bazował na, opracowanej w latach 90. XX wieku, nowatorskiej wizji inż. arch. Jacka Damięckiego. Idei rozwoju Polski Centralnej opartej na Duopolis - partnerskim układzie Warszawy i Łodzi, dwóch największych miast regionu. Nowo powstały organizm budowany byłby na dialogu dwóch lokalności a nie hegemonii jednej z części układu. Podstawą miejskiej symbiozy miałaby stać się dogodna i szybka komunikacja.

Projekt „Miasto Binarne – utopia i rzeczywistość ” był próbą spojrzenia na Łódź z perspektywy stolicy i odwrotnie, stworzenia artystycznego Duopolis. Zastąpienia bezrefleksyjnej wymiany, bardziej owocną, artystyczną komunikacją. Do projektu zaproszono artystów łódzkich i warszawskich. Prezentacja ich poszukiwań podzielona była na trzy części. 24 listopada w łódzkiej Galerii Manhattan otworzono wystawę stołecznych twórców, 29 w warszawskiej Galerii XX1 łódzkich. Podsumowaniem całości jest ekspozycja „Z Warszawy do Łodzi”, którą do połowy lutego oglądać można było na łódzkim Manhattanie.

Akcja Cezarego Bodzianowskiego zatytułowana "Transparent" odbyła się w lipcu. Artysta na jej przestrzeń wybrał miejsce kojarzące się z podróżą do Warszawy oraz komunikacją między miastami - dworzec kolejowy Łódź Fabryczna, z którego wielu Łodzian codziennie rozpoczyna drogę do stołecznego biura. Bodzianowski w ramach akcji w dwóch miejscach dworca wywiesił transparenty z napisem "Najpiękniejsze warszawianki to przyjezdne". Jego dyskretna ingerencja w rzeczywistość u rozpoczynających podróż do stolicy wywoływała uśmiech zmuszając jednocześnie do refleksji nad faktycznymi relacjami. Praca Bodzianowskiego wnikała w codzienność istniejącego jedynie w planach Duopolis.

Anna Leśniak podobnie, skupiła się na analizie istniejących związków. Jej internetowa, interaktywna praca „Łódź Trans-Warszawska” jest oddaniem wrażeń, dźwięków, obrazów związanych z przemieszczaniem się między miastami. Na ekranie komputera zabytki Łodzi i Warszawy koegzystuję zgodnie tworząc panoramę miejską nieuchronnego Duopolis. Od partnerskiej symbiozy oddzielają je komentarze, znalezione w internecie budujące rzeczywisty obraz codziennej komunikacji, jej barier takich jak np. stale wydłużającego się czasu podróży). Artystka zwraca uwagę na nierówność w istniejącym układzie binarnym. Łódź ciągle jest w nim zerem a Warszawa jedynką.

Czy możliwa jest zmiana sił w układzie? Komunikacja między miastami jest faktem. Codziennie, według danych PKP, 6 tys. Łodzian dojeżdża do Warszawy. Ich sytuację opisał Wiktor Polak akcją artystyczną jako wieczne bycie pomiędzy, tu i tam, w ciągłej drodze. Wielokrotnie obiecywane przyśpieszenie komunikacji ciągle pozostaje papierowym postulatem. A jak wskazuje Andrzej Miastkowski (Wspólnota Leeeżeć) zrealizowaną w ramach projektu instalacją „Projekt wnętrza kabiny teleportacyjnej” dość odległym science fiction.

Odważny plan przebudowy istniejącego układu Jacka Damięckiego istnieje jedynie na papierze. Choć odżywa jako jeden z punktu programu kandydatów, przy okazji wyborów samorządowych, żaden z jej punktów nie doczekał się realizacji. Współzależność, wynikająca z bliskości obydwu miast rozwija się niekontrolowanym, własnym torem. Jakie jest prawdziwe oblicze istniejącego niezależnie od teorii Duopolis? Czy bliżej mu do partnerstwa czy binarności?

Projekt Galerii Manhattan nie dawał odpowiedzi na to pytanie. Niewielu z twórców zaproszonych do projektu podjęło się krytycznej analizy rzeczywistych powiązań Warszawy i Łodzi. Większość skupiała się głównie na zagadnieniach lokalności i globalności. Anna Orlikowska, Wojciech Gilewicz, Grupa Twożywo wychodząc od założeń projektu nie zatrzymali się jedynie na nich. Posłużyli się nimi do budowania bardziej ogólnych refleksji, dotyczących unifikacyjnych tendencji w wyglądzie i dążeniach współczesnych aglomeracji, analizy plastycznego języka.

Konrad Kuzyszyn w swoim projekcie „Praca domowa” powrócił do doświadczenia osobistego, powtórzył szkolną karę, w ramach której musiał za popełniony błąd ortograficzny przepisać 50 razy wiersz Tuwima „Warszawa”.

Anita Pasikowska przeprowadziła artystyczny eksperyment, porównała marzenia mieszkańców obydwu miast. Katarzyna Kowalska do swoich fotograficznych kompozycji stworzyła zestawiając bądź przetwarzając dwa łatwo rozpoznawalne place – warszawski Konstytucji i łódzki Wolności. Igor Przybylski sfotografował i zestawił ze sobą autobusy MZK i MPK o tych samych numerach taborowych.

Porównania dokonane przez, głównie warszawskich artystów, pozbawione były krytycyzmu. W ich pracach obydwa miasta, w warstwie ludzkiej, architektonicznej, komunikacji lokalnej, niewiele się od siebie różnią. Stolica nie jest miastem widzianym oczyma ucznia Kuzyszyna - mitycznym, niedostępnym, powtarzanym codziennie wierszem o nowej ziemi obiecanej.

Jednym z celów przedsięwzięcia „Miasto Binarne. Utopia i rzeczywistość” była integracja środowisk artystycznych dwóch miast, bliskich geograficznie, odległych komunikacyjnie. W ramach projektu nastąpiła wymiana nie tylko symboliczna, myśli, ale również fizycznych przedmiotów. „Latająca Galeria Szu Szu” podarowała Łodzianom kolejną gwiazdę nieco na uboczu alei Gwiazd Filmowych. W projekcie warszawskiej grupy nastąpiła artystyczna integracja obydwu miast wokół jednej idei – aktywizacji przestrzeni miejskiej poprzez sztuką.

Artur Malewski w swojej akcji wykorzystał szczególny wycinek łódzkiej rzeczywistości, Gabinet Krzywych luster łódzkiego Lunaparku. W ramach projektu barakowozowi, w którym się on znajduje nadał bardziej ciekawy wizualny wygląd, w zamian za to lustra z gabinetu zostały wypożyczone by stać się główną częścią instalacji warszawskiej odsłony wystawy. W realizacji Malewskiego dar stał się narzędziem analizy relacji Łodzi i Warszawy.

Binarność jest podstawową zasadą porządku, rzeczy charakteryzuje się w opozycji do innych rzeczy. W partnerstwie zanikają aspekty opozycji, realizuje się ono w dialogu dwóch lokalności. Budowane jest na zrozumieniu tradycji, kultury i odmienności.

Jakie było artystyczne Duopolis stworzone w ramach projektu? Czy bliżej mu było do binarnej opozycji czy partnerskiego dialogu? Artyści, szczególnie warszawscy, skupiali się na wyglądzie obydwu miast, podkreślając że, niewiele się od siebie różnią. Twórcy łódzcy byli wobec istniejących międzymiejskich relacji bardziej krytyczni. Warszawscy często nie dostrzegali istniejących problemów. O czym to świadczy? O jednostronności istniejącego układu? A może jest dowodem łódzkiego kompleksu – bycia w cieniu, bycia pomijaną prowincją, niezapraszaną na uroczystości rodziną. Szkoda iż, warszawscy twórcy nie spojrzeli na istniejący układ bardziej krytycznie. Nie przyjrzeli się odbiciu stolicy w łódzkim krzywym zwierciadle, czasowym darze dla Warszawy Artura Malewskiego.

zdjęcia z wystawy "Z Warszawy do Łodzi"

Z WARSZAWY DO ŁODZI

To wspólna wystawa artystów łódzkich i warszawskich uczestniczących w projekcie Galerii Manhattan „MIASTO BINARNE: Łódź – Warszawa. Utopia i rzeczywistość”, a także okazja do spotkania i skonfrontowania powstałych prac, które prezentowane były na dwóch różnych wystawach: artystów z Łodzi w Warszawie i artystów z Warszawy w Łodzi.
W koncepcji tej wystawy zawarta jest idea wynikająca z założeń projektu – budowanie związków i relacji między Łodzią i Warszawą na poziomie międzyludzkiej komunikacji i współpracy. Zaprezentowane na tej wystawie prace artystów, wobec braku wciąż efektywnego transportu między obu miastami, stają się wykreowaną infrastrukturą łączącą oba miasta.
Inspiracją do powstania projektu „MIASTO BINARNE: Łódź – Warszawa. Utopia i rzeczywistość” była koncepcja stworzona na początku lat 90-tych przez architekta Jacka Damięckiego układu dwóch miast Łodzi i Warszawy. Ten układ dwóch miast przy zapewnionej komunikacji (autostrady, szybka kolej, lotnisko) gwarantowałby szybki rozwój tej części kraju – Polski Centralnej.

Krystyna Potocka-Suwalska

Kuratorzy projektu: Krystyna Potocka-Suwalska, Grzegorz Borkowski.
© Krystyna Potocka-Suwalska

zobacz stronę projektu Miasto Binarne www.miastobinarne.prv.pl
Zobacz projekt w sieci pt: ŁÓDŹ TRANS-WARSZAWSKA

Zobacz film o projekcie

zobacz linki do info o projekcie:

ŁÓDŹ-ART
Gabriela Jarzębowska "Łódź - Warszawa 2:0"
Gwiazda Latającej Galerii Szu szu
Anita Pasikowska zbiera marzenia

OBIEG
Grzegorz Borkowski "Binarne relacje"
Grzegorz Borkowski "Szu szu na ulicznym bruku Łodzi"

Kultura Polska