powrót

Lech Kunka (1920 – 1978), malarstwo, collage z lat 1946 – 1956

Muzeum Historii Miasta Łodzi

wystawa czynna od 30 maja do 29 lipca 2007 r. otwarcie wystawy 29 maja 2007 r. o godz.18.30, komisarz wystawy: Krystyna Knapik

Wystawa jest rezultatem, trwającej od wielu już lat (w różnej formie), współpracy muzeum z Domem Aukcyjnym Rynek Sztuki w Łodzi - reprezentowanym przez jego prezesa Wojciecha Niewiarowskiego. Po ubiegłorocznej ekspozycji malarstwa Jerzego Krawczyka jest to kolejna wspólna realizacja wystawiennicza.

Ekspozycji towarzyszy katalog wydany przez Dom Aukcyjny Rynek Sztuki - przygotowany przez Izabelę Powalską.

Wystawa
Na wystawie zobaczą Państwo ponad 20 kompozycji na papierze, w większości figuratywnych, z lat 1946-1956, wykonanych techniką mieszaną (olej, tempera, pastel, tusz, werniks szelakowy) niekiedy z kolażowymi wklejkami z cynfolii, fragmentów szkiców. Ponieważ większość prezentowanych na wystawie prac powstało w roku 1948 lub nieco później (po powrocie L. Kunki ze stypendium w paryskiej pracowni Légera) widać na nich wyraźny wpływ sztuki charyzmatycznego, francuskiego mistrza, ale i dominujący ślad osobowości oraz inwencji ich twórcy.
Są to lśniące nasyconym kolorem „obrazki” z życia paryskiej ulicy, przedstawienia scen religijnych, wizerunki kobiet w swoich życiowych rolach (matki, modelki, emigrantki, itd.) lub komentarze do bieżących wydarzeń w kraju (V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów w W-wie w roku 1955); są to prace bardzo dekoracyjne, ale niejednokrotnie również zaangażowane społecznie, które zaświadczają, że młodego artystę interesowały nie tylko problemy czysto plastyczne.
L. Kunka był jednym z pierwszych studentów nowopowstałej PWSSP, w której nauczał wówczas Wł. Strzemiński. Fascynacja osobowością twórcy unizmu oraz dokonaniami zachodnich abstrakcjonistów, zaowocowała na przełomie lat 40-tych i 50-tych, cyklem bezprzedmiotowych kompozycji jak prezentowane na wystawie: Przypływ morza (Odbicia w wodzie), ok.1949, Kompozycja, 1950. I choć można w nich jeszcze odnaleźć motywy pejzaży morskich Strzemińskiego czy inspiracje malarstwem Arpa czy Mortensa to wówczas, w Polsce, było to zjawisko odosobnione. Eksponowane na wystawie prace powstały w okresie studiów i w pierwszych latach pracy w łódzkiej uczelni tj. w okresie dokonywania najistotniejszych wyborów, które miały zaważyć na całej, późniejszej twórczości artysty; niemalże wszystkie pochodzą ze zbiorów rodziny i po roku 1957 były wystawiane sporadycznie, zaś po śmierci artysty w ogóle nie były udostępniane. Nadarza się zatem okazja obejrzenia prac bardzo wczesnych, prawie całkowicie nieznanych młodszym pokoleniom twórców i odbiorców sztuki.

Lech Kunka
Lech Kunka urodził się w 1920 roku w Pabianicach. Przed wojną uczęszczał na lekcje rysunku do jednej z łódzkich, prywatnych szkół artystycznych. Studiował w latach 1945 -1951 (dyplom) w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi m.in. pod kierunkiem Władysława Strzemińskiego.
W roku 1948 - jako stypendysta rządu francuskiego - wyjechał do Paryża, gdzie studiował w Akadémie Moderne - w pracowni Fernanda Legéra. Po uzyskaniu dyplomu, w 1951 roku, podjął pracę pedagogiczną w macierzystej uczelni. Wykładał projektowanie druku na tkaninie, podstawy kompozycji, od roku 1967 prowadził pracownię malarstwa na Wydziale Ubioru. Pełnił funkcję prorektora (1963-66), a następnie dziekana Wydziału Ubioru (1968 –1971). Był aktywnym współtwórcą i uczestnikiem awangardowych środowisk artystycznych: w roku 1953, w dobie obowiązującego w sztuce realizmu socjalistycznego, związał się (wraz z S. Krygierem) z katowicką grupą „ST-53”, której duchowym patronem był nieżyjący już Wł. Strzemiński; w latach 1957-58 był członkiem łódzkiej grupy „Piąte Koło”- skupiającej „nowoczesnych” malarzy i poetów. Zmarł w Łodzi w roku 1978.
Lech Kunka jest laureatem wielu nagród i wyróżnień na wystawach i konkursach plastycznych. Za działalność artystyczną i pedagogiczną uhonorowany m.in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964), Nagrodą II stopnia Ministra Kultury i Sztuki (1967).

Twórczość w zakresie: malarstwa, ale także rzeźby (formy przestrzenne), malarstwa ściennego, scenografii filmowej i teatralnej.

Prace w zbiorach muzealnych: w Oslo, Alaborgu, Białymstoku, Łodzi, Warszawie, Wrocławiu, Olsztynie, Rzeszowie, Słupsku, Szczecinie i Zielonej Górze oraz w kolekcjach prywatnych w kraju i zagranicą.

Lech Kunka - znakomity malarz i pedagog o niezwykle oryginalnym dorobku twórczym, należy do grona artystów o ugruntowanej pozycji w sztuce łódzkiej i polskiej. Zapamiętany przez łódzkie środowisko artystyczne jako bardzo wyrazista osobowość i promieniujący życzliwością człowiek. Nie będąc typem teoretyka – obdarzony dużym temperamentem – całkowicie realizował się w procesie tworzenia; ponieważ był uczniem Wł. Strzemińskiego, u podstaw jego działalności artystycznej legł cały, teoretyczny dorobek konstruktywizmu (czemu L. Kunka niejednokrotnie dawał świadectwo zwłaszcza w dojrzałym okresie swojej twórczości).

Kunka był przede wszystkim malarzem ale, podzielając poglądy Strzemińskiego na funkcję sztuki we współczesnym społeczeństwie, podejmował także realizacje o charakterze publicznym lub użytkowym jak: panneau w czytelni BUŁ (1961) oraz podobne w kawiarni w Karsznicach, projekt żelaznej kurtyny dla Teatru Wielkiego w Łodzi (1970) i scenografie do filmów „Milcząca gwiazda”(1970) oraz „Dwóch takich co ukradli księżyc”, w roku 1967 zrealizował formę przestrzenną dla Elbląga a w 1978 roku dla (biorącego wielokrotnie udział w rozmaitych eksperymentach) osiedla mieszkaniowego w Lublinie. Lubelska rzeźba, wzniesiona jeszcze pod czujnym nadzorem artysty, była jego ostatnim dziełem. Wierząc, że sztuka tylko wtedy ma sens jeśli funkcjonuje w świadomości społecznej, wyjątkowo łatwo wyzbywał się swoich prac, jakże często hojnie obdarowując przyjaciół i znajomych.

Z nie mniejszym zaangażowaniem - niż malarstwu - oddawał się pracy pedagogicznej. Dzięki osobistym przymiotom bardzo łatwo zjednywał sobie sympatię studentów i kolegów i jak niektórzy wspominają - wnosił w mury uczelni ożywczy powiew spontaniczności. Twórczość malarska L. Kunki jest świadectwem nieustających zmagań i wyborów artysty pomiędzy niezwykłym temperamentem twórczym a intelektualnym rygorem.

Wczesne obrazy (głównie pejzaże) z lat 1946-47 zdradzają wpływy Cézann’a. Wyjazd na stypendium do Paryża w 1948 roku i nauka u Fernanda Légera sprawiły, że Kunka przez następnych kilka lat będzie malował obrazy figuratywne noszące znamiona francuskiego nauczyciela. Silnie podkreślony kontur, płaska plama koloru, skłonność do monumentalizacji i dekoracyjności będą jednak wypierane przez własną inwencję artysty. Płaska plama koloru nabiera często plastyczności, czyste barwy lśnią obok połyskujących wklejek z cynfolii i grubej warstwy werniksu, zaś bogactwo tematów i motywów wskazuje na inspirację paryską ulicą, którą Kunka „smakował” już bez udziału Légera lub polską codziennością – niekiedy jarmarcznie kolorową a innym razem pełną religijno -duchowych uniesień. I chociaż można by sądzić, że sztuka Légera była bliższa naturze młodego artysty niż intelektualny rygor twórcy unizmu, niemal równolegle, na przełomie lat 40-tych i 50-tych, Kunka zrealizował cykl bezprzedmiotowych kompozycji, w których można znaleźć nawiązania do morskich pejzaży Strzemińskiego, miękkich form kompozycji Arpa czy prac Mortensa. Mimo czytelnych jeszcze inspiracji, abstrakcyjne realizacje Kunki były w owym czasie - na gruncie polskim - zjawiskiem odosobnionym. W latach 1956-57 w twórczości Kunki dokonał się decydujący przełom.
Jego uwagę skupiła rozpowszechniona już w Polsce koncepcja strukturalizmu o charakterze organicznym. Malarstwo Kunki ulega racjonalizacji i zaczyna ewoluować ku strukturom abstrakcyjnym ujmującym każdą formę w system różnej wielkości kół. Krągłe formy, niekiedy obwiedzione jeszcze wyraźnym konturem, pokrywają płaszczyznę obrazu w najrozmaitszych układach: skupisk na obwodach dużych okręgów, centrycznych zagęszczeń lub są rozmieszczone równomiernie na całej powierzchni płótna. W połowie lat 60-tych koła i krągłości nasycają się fakturą i malarskim walorem. Równolegle powstają wielkoformatowe foto-kolaże. W latach 70-tych okręgi i koła geometryzują się i uspakajają . Powstają wówczas białe kompozycje o zdecydowanie uporządkowanych układach jednorodnych elementów i tylko w nielicznych obrazach pojawia się kolor.

czytaj więcej o artyście