|
powrót
MODERNIZACJE 1918-1939. Czas przyszły dokonany.
Muzeum Sztuki - ms2
W okresie międzywojnia podjęto próbę budowania modernistycznej Europy Środkowo-Wschodniej złożonej z niepodległych państw, starając się znaleźć dla nich miejsce wśród cywilizacyjnego centrum. Mimo, iż pozostało projektem niedokończonym, dwudziestolecie międzywojenne stworzyło podstawy nowej tożsamości regionu, kwestionując tezę o jego marginalnym znaczeniu dla „epoki nowoczesnej”. W Muzeum Sztuki zaprezentowane zostaną najważniejsze przykłady modernizacji w dziedzinach sztuk wizualnych, architektury i wzornictwa, świadcząc o ich znaczeniu dla ukształtowania nowoczesnego oblicza „Nowej Europy”.ms2, Ogrodowa 19. Wernisaż: 11.03.10, czwartek, g. 18, kurator: Andrzej Szczerski. Wystawa czynna do 30.05.2010.
Ukształtowana po 1918 roku polityczna mapa Europy nie miała historycznych precedensów. Między morzami Bałtyckim i Adriatyckim powstały Czechosłowacja, Jugosławia, Łotwa, Estonia, a nowe granice określały terytoria Polski, Litwy i Węgier. Każdy z tych krajów, dążąc do znalezienia się w centrum nowoczesności, poszukiwał rozwiązań modernizacyjnych. Do ich promowania, ale i kształtowania wykorzystano współczesną sztukę, architekturę i wzornictwo. Przyszłość stawała się już nie odległą perspektywą, ale codziennym doświadczeniem, a w modernizacyjnych ośrodkach obowiązywał „czas przyszły dokonany”.
Związki sztuki i modernizacji miały różne oblicza. Rewolucja węgierska w 1919 roku po raz pierwszy wykorzystała sztukę nowoczesną w celach propagandowych. Artyści – zamiast obrazów – tworzyli plakaty agitacyjne, monumentalne freski i oprawy uroczystości 1-majowych. Jeszcze bardziej radykalne były działania awangardy jugosłowiańskiej, skupionej wokół pisma „Zenit”, która głosiła wizję „bałkanizacji Europy” – poprzez destrukcję śródziemnomorskiej tradycji i przejęcie władzy przez barbarogeniusza.
Ważnym elementem modernizacji były realizacje modelowych miast, traktowanych jako wzorzec nowoczesności dla całego kraju. W Czechosłowacji takim miejscem stał się Zlin – imperium Tomasza Baty. Wokół fabryki butów wybudowano nowe osiedla, szkoły, internaty, całą infrastrukturę kulturalną i socjalną, które unowocześnić miały nie tylko przestrzeń publiczną, ale i życie prywatne. W Polsce pomnikiem nowoczesności stała się Gdynia – nowoczesny port i modernistyczne miasto, duma II RP, symbol dynamicznie rozwijającego się kraju i jego ambitnych celów. Nowoczesna architektura i przemysł stały się także źródłem inspiracji dla malarzy i fotografów, którzy uwieczniali życie „nowego człowieka”.
Wystawa „Modernizacje 1918-1939. Czas przyszły dokonany” to prawie 3-miesięczny projekt, łączący w sobie ekspozycję, serię wykładów i projekcji na temat społecznego i filozoficznego wymiaru modernizacji w dwudziestoleciu międzywojennym oraz rozbudowany program edukacyjny. W muzeum zaprezentowane zostanie ponad 300 obiektów: obrazy, rysunki, grafika, plakaty, fotografie, fotomontaże, rzeźby, ale też filmy reklamowe i… buty. Obiekty architektoniczne pokazane zostaną w postaci zdjęć archiwalnych i modeli. Eksponaty na wystawę pochodzić będą z muzeów i kolekcji prywatnych w Estonii, Łotwie, Litwie, Polsce, Czechach, Węgrzech, Słowenii, Chorwacji i Serbii; większość z nich nie była dotąd pokazywana polskiej publiczności. Seria wykładów zorganizowana została we współpracy z Uniwersytetem Łódzkim. Studenci mogą rejestrować się na zajęcia w Muzeum i zaliczać je jako kurs uniwersytecki. Program edukacyjny stworzono z myślą o czterech grupach odbiorców. W ramach akcji „Miastorób” najmłodsi będą tworzyć w Muzeum makietę utopijnego miasta. Nieco starsi, wraz z rodzicami, zbudują futuro-machiny. Gimnazjaliści i licealiści mogą – na zamówienie – wziąć udział w warsztatach „Reklama krzepi”. Dorośli natomiast w ramach spotkań „Ala ma utopię” deszyfrować będą książki z dzieciństwa. Wystawie towarzyszyć będzie publikacja naukowa dr Andrzeja Szczerskiego – „Modernizacje. Sztuka i architektura w nowych państwach Europy Środkowo-Wschodniej 1918-1939".
ilustracje:
František Lydie Gahura, Design for Labour Square in Zlin, 1935
Gmach ZUS w Gdyni, proj. Roman Piotrowski, 1936.
Róbert Berény, Cordatic, 1929
|