powrót

O przestrzeniach w twórczości Jerzego Trelińskiego

Magdalena Brzozowska

Jerzy Treliński, znany łódzki artysta, profesor ASP w Łodzi pokazał swoje prace w Galerii Prezydenckiej w Warszawie.Pałac Branickich, ul. Miodowa 6, Warszawa. Wystawę można oglądać w styczniu 2006.

Jerzy Treliński, znany łódzki artysta, profesor ASP w Łodzi pokazał swoje prace w Galerii Prezydenckiej w Warszawie. Ta niewielka wystawa stanowi prezentację ważnego okresu w działalności artystycznej Trelińskiego, w którym posługuje się on techniką graficzną - serigrafią. Wśród wielokierunkowej twórczości tego artysty serigrafia zajmuje istotne i odrębne miejsce – jest przekazem - jak mówi autor grafik - jego własnego „charakteru myśli”. Składają się na nie doznania z „drogi” – z wielu doświadczeń w fizycznej i duchowej przestrzeni człowieka - autora prac.

Tym razem Treliński przedstawia swoje refleksje w formie achromatycznych i barwnych grafik, ilustrujących ważny etap jego artystycznych poszukiwań. Zaczyna się on z końcem lat 80., przebiega przez lata 90., aż do chwili obecnej. Prace te są zespołem wielowątkowych rozważań, w których pojawiają się plastyczne wizje uobecnienia tego, co głęboko nurtuje artystę - ludzkie istnienie, przemijanie, „momenty” życia czy wreszcie nieobecność. Te uniwersalne treści artysta wyraża w monochromatycznych zestawieniach kolorystycznych płaszczyzn czy kilkubarwnych układach elementów. Ukazanym kształtom twórca nadaje formy geometryczne, a wśród nich istotne znaczenie mają również i te „figury”, które wymykają się racjonalnym koncepcjom podziału obrazu.

Pośród tych różnorodnych „znaków” pojawiają się również zespoły elementów, które swym subtelnym zarysem zdają się wzbudzać nieustannie wzrokowe złudzenia: raz załamania prostych i oszczędnych w wyrazie kształtów, innym zaś razem zatarcia granic ich kolorów. Zdarza się i tak, że w grafikach na „plan pierwszy” wysuwa się nierozstrzygnięta „gra” różnorodnych odcinków, oszczędnych w wyrazie pasm czy przebiegających przez tło linii, gdzie żadna forma nie staje się dominantą kompozycyjną…Wówczas to wirtuozeria „warsztatowa” pozwala artyście na poszukiwania takich właściwości kolorystycznych form, w jakich ich świetlne kształty wydają się iluzyjnie anektować zewnętrzne otoczenie dzieła lub stawać się złudnie odległym planem perspektywicznym.

Te wszystkie intrygujące rozwiązania formalne odnoszą się do metafizycznych doznań artysty w nieustannym „porządku rzeczy”. Wydają się one być odbiciem „zewnętrznego” w „wewnętrznym”- rzeczywistego obrazu świata w głębokiej i dojrzałej refleksji autora prac. Emocjonalny i poetycki charakter rozważań podkreślają jego słowa: „Poprzez niepewność wyimaginowanych skrzydeł - lecę do ciszy - o której nie wiem jak ogarnia”.

Artysta w wizualnej sferze prac podkreśla znaczenie tego, co kryje się we „wnętrzu” każdego utworu, w jego niewerbalnej treści. Wówczas to – w myśl twórcy - „wyobrażone zmienia rzeczywiste” - światło wysublimowanych szarości w jednym z dzieł staje się „kontemplacyjnym czasem melancholii”, natomiast czerwień „Płonących latawców” przestaje być jedynie płaszczyzną barwnych kształtów, nabierając osobistych, poza-obrazowych treści. Dlatego dzieła Jerzego Trelińskiego swą metafizyczną siłą oddziaływania wydają się prowokować do odnajdywania zagadnień jednostkowych i zarazem uniwersalnych takich jak: samotność, miłość czy przemijanie.

Autor celnie dobiera środki wyrażające istotę jego twórczości - raz jest to ekspresja formy i koloru, innym razem aluzyjne niedopowiedzenia tytułów prac. We wszystkich jednak dominuje „sygnał wewnętrzny”- subiektywna przestrzeń Trelińskiego. Wyrażona w rytmach linii i różnorodnych kształtach odnosi się do filozoficznych znaczeń, które nieustannie pobudzają do indywidualnego poszukiwania „poza-przedmiotowych” wartości. To sztuka o charakterze kontemplacyjnym. Odbiorca może „zanurzyć się otchłani” błękitnego „Oceanu” czy zderzeniach świateł barw „Kabuki”. Interpretacja twórczości Jerzego Trelińskiego staje się więc poruszającą wyobraźnię „wędrówką” w nieograniczonym wymiarze - tajemniczej przestrzeni refleksji artysty.

Jerzy Treliński, artysta, profesor w Akademii Sztuk Pięknych i Wyższej Szkole Humanistyczno- Ekonomicznej w Łodzi. Urodził się 1 września 1940 roku w Szewnej. W latach 1954- 1959 uczył się w Liceum Sztuk Plastycznych w Łodzi. Dyplom uzyskał w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w 1967 roku, gdzie rozpoczął pracę jako asystent w pracowniach: prof. J. Tworek- Pierzgalskiej, prof. K. Zielińskiego i prof. S. Krygiera. W 1971 roku założył w Klubie Środowiskowym ZPAP w Łodzi Galerię Autorską „80 x 140”. W latach 1987- 1989 objął kierownictwo Katedry Grafiki Projektowej w PWSSP w Łodzi. W latach 1989- 1992 pełnił funkcję rektora Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. Twórczość Trelińskiego stanowi przykład wielokierunkowych działań artystycznych. Należy do nich: malarstwo, rysunek, grafika a także instalacje plastyczne i akcje. W wielu tych dziedzinach przejawia się niejednokrotnie konceptualna forma rozważań artysty nad bezosobową obecnością (działania autotautologiczne) a także licznych niedopowiedzeniach artysty - literackich aluzjach, metaforach czy symbolach (np. cykle prac „Kabuki”, serigrafie, litografie, rysunki).
Jerzy Treliński brał udział w 303 wystawach, pokazach, sympozjach i plenerach; uczestniczył w 115 wystawach zbiorowych, sympozjach i plenerach krajowych, 36 wystawach indywidualnych i prezentacjach plastycznych, 110 wystawach międzynarodowych, 42 wystawach zbiorowych sztuki polskiej za granicą.