 |
 |
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
PARTNERZY 
|
|
|
|
ZBYLUT GRZYWACZ (1939-2004). Ośrodek Propagandy Sztuki Zbylut Grzywacz (1939-2004), malarz, rysownik, grafik, rzeźbiarz, fotografik, eseista i erudyta. Uczył się i studiował w Krakowie: w latach 1952-1957 w Liceum Sztuk Plastycznych (matura pod kierunkiem Adama Hoffmanna), w latach 1957-1963 na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych (dyplom u prof. Emila Krchy), gdzie w latach 1972-2004 pracował jako pedagog (od 1991 profesor). Ośrodek Propagandy Sztuki, 25 czerwca - 16 sierpnia 2009, wernisaż 25.06., godz. 18.00. Kurator: Joanna Boniecka.
"Malowanie, rzeźbienie, rysowanie, to próba porozumiewania się Zbylut Grzywacz
W 1966 współzałożył grupę Wprost (z Maciejem Bieniaszem, Leszkiem Sobockim i Jackiem Waltosiem), która po raz pierwszy programowo przeciwstawiła się panującemu w Polsce „akademizmowi nowoczesności”, otwierając drogę dla nurtu Nowej Figuracji. Najbardziej radykalny i wielokrotnie cenzurowany uczestnik wystaw Wprost (w latach 1966-1986 odbyło się ich dwadzieścia), podejmował w dziełach aktualne treści społeczne i polityczne oraz uniwersalne rozważania o ludzkiej egzystencji. W latach 70. I 80. uczestniczył w ruchu kultury niezależnej. W stanie wojennym został internowany i osadzony w więzieniu w Wiśniczu Nowym. Był autorem 47 wystaw indywidualnych oraz uczestnikiem blisko 200 wystaw zbiorowych. Jego prace znajdują się w wielu kolekcjach prywatnych oraz publicznych. Laureat wielu nagród artystycznych, z których najważniejsze to: Nagroda Krytyki Artystycznej im. Cypriana Kamila Norwida dla grupy Wprost (1967), I nagroda za najlepszą wystawę indywidualną roku 1973 w Galerii „Arkady” w Krakowie, Nagroda Ministerstwa Kultury i Sztuki na ogólnopolskiej wystawie „Sztuka faktu” w Bydgoszczy (1978), Nagroda Komitetu Kultury Niezależnej „Solidarność” za cykl obrazów Rekolekcje wiśnickie (1983) oraz Nagroda Muzeum Archidiecezji Warszawskiej dla grupy Wprost (1984). Od 1982 roku kolekcjonował minerały i skamieniałości, stare wydawnictwa i ryciny przyrodnicze. Od 1985 działał w Polskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk o Ziemi. Przewodniczył założonej przez siebie Sekcji Miłośników Minerałów i Skamieniałości, a w latach 1990-1994 był redaktorem, grafikiem i wydawcą biuletynu „Kamienie”. Zorganizował wiele wystaw popularyzujących nauki o Ziemi, sympozja naukowe oraz kilkadziesiąt wystaw tematycznych z własnej kolekcji; największy indywidualny pokaz Zbylut Grzywacz – naturalista odbył się w 1996 roku w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. W 1992 roku w Krakowie powołał do życia Galerię Osobliwości „Este”, która na wzór renesansowych gabinetów osobliwości łączyła sztukę z naturą.
Zorganizowana przez Muzeum Narodowe w Krakowie i objęta honorowym patronatem przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego Bogdana Zdrojewskiego wystawa Zbylut Grzywacz 1939-2004 prezentuje bogaty wybór z dorobku twórczego jednego z najciekawszych i najodważniejszych artystów w historii polskiej sztuki współczesnej, uczestnika ruchu kultury niezależnej i opozycji demokratycznej w czasach PRL-u, współorganizatora i uczestnika wystaw WPROST (1966-1986), wieloletniego pedagoga krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych i wychowawcy kilku pokoleń młodzieży oraz aktywnego animatora życia kulturalnego w Krakowie. Ekspozycja przypadająca w siedemdziesiątą rocznicę urodzin i piątą rocznicę śmierci Artysty daje niepowtarzalną możliwość poznania jego pełnej drogi twórczej oraz charakter propagowanych przez Artystę idei sztuki jako formy uczestnictwa i porozumiewania się. Złożona jest z dzieł uznanych, pochodzących z polskich kolekcji muzealnych i często reprodukowanych, ale także nieznanych: z polskich i zagranicznych kolekcji prywatnych oraz prezentowanych po raz pierwszy. Ich głęboko humanistyczne i wciąż aktualne przesłanie łączy się z wysokim poziomem artystycznym i mistrzowskim wykonaniem. Twórczość Zbyluta Grzywacza koncentruje się na postaci człowieka, która służyła artyście do stawiania pytań zarówno na temat rzeczywistości, jak i sztuki. Artysta czerpał inspiracje z natury (postać kobiety), z prawa i bezprawia społecznego (postaci mężczyzn), a także z dzieł starych mistrzów, prowadząc osobistą grę z ich konwencjami i typami ikonograficznymi. Ekspozycja odzwierciedla owe inspiracje i charakterystyczną dla Artysty metodę pracy cyklami, z których najważniejsze to: Orantki, Marzec‘68, Lalki, Człowiek bez jakości, Opuszczona, Przechodzimy obok, Wołowy, Rekolekcje wiśnickie, 9 obrazów czy Przyjdź precz. Na wystawie znalazły się też odwołania do jego kolekcji minerałów i skamieniałości, ilustrujące zainteresowania Twórcy nauką o Ziemi. Organizując wystawę, Muzeum Narodowe w Krakowie podjęło próbę wypełnienia luki w istniejącym wizerunku polskiej sztuki współczesnej, będącej w czasach PRL-u przedmiotem politycznej kontroli i manipulacji. Wbrew lansowanym przez oficjalną krytykę artystyczną tendencjom, Zbylut Grzywacz traktował twórczość jako solidarnie adresowany do drugiego człowieka głos niezgody na fizycznie i psychicznie opresyjny ustrój polityczno-społeczny. Podobnie jak pozostali wprostowcy, Grzywacz był więc poniekąd prekursorem nurtu społecznego oporu, który – zwłaszcza po 1968 roku – narastał w Polsce w formie niezależnego obiegu wolnej kultury, podnoszącej znaczenie jej kategorii moralnych, nie tylko estetycznych. Jeden z najaktywniejszych polskich artystów tego nurtu, w 1993 roku uhonorowany został nagrodą Komitetu Kultury Niezależnej „Solidarność” za cykl malarski Rekolekcje wiśnickie. Wystawa jest hołdem dla Artysty, który konsekwentnie angażował swoje dzieło i życie po stronie prawdy, wbrew totalnemu zakłamaniu autorytarnego państwa. Jego wystawy oraz publikacje były cenzurowane, on sam inwigilowany przez funkcjonariuszy SB, zaś w stanie wojennym został internowany w Zakładzie Karnym w Wiśniczu Nowym. Zmarł dwa miesiące po wejściu Polski do Unii Europejskiej, widząc w tym wydarzeniu spełnienie jednego z życiowych marzeń: być Europejczykiem, nie tylko jako artysta (był nim zawsze), ale i jako Polak. Joanna Boniecka na fotografii:
|
